Từ lâu, rong nho được người Nhật khai thác ngoài tự nhiên và sử dụng như là một loại thực phẩm tươi sống hàng ngày. Theo nhu cầu ngày càng cao của con người và sự khan hiếm của rong nho ngoài tự nhiên, hiện tại người ta phải trồng rong nho để có thể thu hoạch và đủ sử dụng. Và vùng biển duyên hải Nam Trung Bộ nước ta (tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa) là nơi tập trung nhiều trang trại trồng, chế biến và xuất khẩu rong nho nhiều nhất cả nước.
>>> Xem thêm: Mô hình trồng 12.000 gốc chuối, thu tiền tỷ/năm
Rong nho có thể được trồng như trong môi trường tự nhiên của chúng – các vùng biển cạn và yên tĩnh, hoặc trong các ao đầm và cả trong lồng, trên dây treo ngoài biển, vì chúng có đặc điểm cấu tạo là phần “thân, nhánh” được gắn vào đá, cát hay nền đáy sỏi bằng các sợi rễ nhỏ màu trắng. Rong nho hấp thu chất dinh dưỡng từ môi trường nước xuyên qua các “nhánh” và “lá” này để phát triển. Từ phần “thân, nhánh” ấy mọc ra các lá có hình tròn, đường kính khoảng 2 mm như quả nho thu nhỏ. Trong điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ mặn và chất dinh dưỡng thích hợp, rong nho phát triển rất nhanh, thời gian thu hoạch ngắn. Rong nho thường phát triển nhanh trong điều kiện nuôi theo quy trình khép kín, một đợt nuôi kéo dài từ 20 – 30 ngày là có thể thu hoạch.
Rong nho có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, nhưng đơn giản nhất là nấu canh, làm gỏi với tôm cùng cà chua và bắp cải xắt nhuyễn; ăn kèm với đậu hũ om như người Nhật hoặc chỉ đơn giản dùng như một loại rau sống rồi chấm kèm với nước sốt rồi thưởng thức. Rong nho sau khi thu hoạch, trước khi cần chế biến nên nhẹ nhàng rũ hết cát rồi thả vào nước ngọt cho bớt vị mặn rồi ngâm vào nước đá cho giòn là có thể thưởng thức. Rong nho là thứ “rau xanh” rất được ưa chuộng ở các nước như Nhật Bản, Philipinnes,… Tuy nhiên, ở Việt Nam, rong nho vẫn chưa được phổ biến rộng rãi, nên rất nhiều người sau khi mua về không biết cách xử lý đúng để giữ chúng được lâu mà không mất đi vị ngon tự nhiên. Thế nên, bạn cần lưu ý rằng, rong nho sau khi thu hoạch chỉ có thể bảo quản tươi được 7 – 10 ngày. Ở Viện Hải dương học, rong nho tươi có thể bảo quản từ 8 – 10 ngày nhờ phương pháp sục khí, hoặc ướp nước muối bão hòa có thể bảo quản tới 3 – 4 tháng.
Rong nho là thực phẩm tự nhiên có hàm lượng dinh dưỡng rất cao và nhiệt lượng thấp. Rong nho có hàm lượng chất khoáng nhiều, nhất là sinh tố, canxi, sắt… nên chúng rất hữa ích cho sức khỏe và hỗ trợ nhiều cho việc chữa bệnh như: nhuận trường và giải độc gan; bình thường hóa lượng đường trong cơ thể; giảm cholesterol và ổn định huyết áp… Ngoài ra, rong nho còn được xem là sản phẩm dùng làm đẹp da cho phụ nữ rất hữu hiệu.
Ông Lê Bền không chỉ là người đầu tiên trồng rong nho thành công tại Việt Nam, mà còn làm sống lại những đìa tôm bỏ hoang ở Khánh Hòa.
Năm 2004, ông Bền nhận được 200gr rong nho giống cùng như tài liệu hướng dẫn nuôi trồng từ người bạn tại Nhật. Hứng khởi, ông bắt tay ngay vào việc nhân giống trong các bể gương. Rong nho sinh trưởng tốt, khi có trong tay lượng giống đủ nhiều, ông chuyển qua canh tác ở các đìa ao nuôi tôm sú bỏ hoang ở phường Ninh Hải, Ninh Hoà, Khánh Hoà.
Sau vài ngày, rong nho chưa kịp phát triển đã bị tôm, cua, cá ăn hết. Những cây rong nho giống ít ỏi hao hụt dần. Ông lo lắng không biết phải học tập kinh nghiệm ở đâu, vì Việt Nam chưa có ai trồng, nhiều người cũng khuyên nên dừng lại.
Bỏ ngoài tai lời can ngăn, ông cải tạo ao đìa và trồng rong nho trong các lồng làm bằng lưới bảo vệ. Tuy nhiên, chi phí khá cao nên hiệu quả kinh tế thấp. Ông lại quyết tâm thử hướng mới với khay nhựa lót cát và kê sàn.
ng Bền cho biết, nếu học người Nhật trồng tiếp đáy thì khó thu hoạch, rong lại lẫn chất bẩn, dễ giẫm đạp lên khi thu hoạch. Phương pháp trồng treo trong túi lưới thì rong sạch sẽ, nhưng sinh trưởng kém vì không tiếp xúc trực tiếp với dinh dưỡng vùng cát. Vậy nên, ông tìm cách kết hợp cả hai phương án này.
Cụ thể, rong nho được ông trồng trong các khay nhựa, bên trong lót nilon để chứa mùn cát. Các khay giống được đặt kê trên kệ sạp đóng bằng tre gỗ, đặt chìm dưới đáy đìa. Trên mặt đìa, ông dùng lưới che nhằm chủ động điều tiết ánh sáng, nhiệt độ nước biển. Để tăng cường lượng oxy hòa tan trong nước giúp cây rong phát triển tốt hơn, ông còn sử dụng guồng đập làm xáo trộn dòng chảy.
Kết quả sau 2 tháng, chiều dài cọng rong nho dài 10cm, trong khi ở Nhật sau 3 tháng mới được 5cm. Năng suất bình quân mỗi ha đạt 20 tấn một năm, gấp đôi sản lượng rong nho Nhật. Sản phẩm mang đến cơ quan chức năng kiểm tra, sạch không lẫn tạp chất, mùi vị ngon hơn trong khi chỉ tốn chi phí bằng một phần mười so với cách trồng tại Okinawa.
Năm 2006, lô hàng rong nho đầu tiên xuất sang Nhật Bản. Nhờ chất lượng tốt, đáp ứng đủ các tiêu chuẩn kiểm định của FDA (Mỹ), nên rong nho Khánh Hòa dần phủ sóng ở Mỹ, Tây Ban Nha, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore, Hàn Quốc.
Người Nhật vốn kỹ tính nên khi xuất khẩu những lứa rong đầu tiên, đối tác còn đem mẫu về Nhật Bản kiểm tra lại. Lúc đầu, họ chưa tin Việt Nam trồng được rong nho năng suất hơn xứ mặt trời mọc, nên cử kỹ sư sang tận nơi giám sát cách trồng của ông.
Hiện nay, mỗi năm công ty sản xuất được khoảng 60 tấn rong nho, 67% sản lượng xuất khẩu, trong đó Nhật chiếm 50%. Doanh thu từ hai sản phẩm rong tươi và rong muối mỗi năm khoảng 10 tỷ đồng. Giá xuất khẩu bình quân 8-10 USD mỗi kg (FOB), bán trong nước 150.000-200.000 đồng.
Để đảm bảo các tiêu chuẩn sơ chế, đóng gói sản phẩm, ông Bền đầu tư hệ thống nhà xưởng, trang thiết bị máy móc tiên tiến chế biến sản phẩm rong nho sạch đạt tiêu chuẩn HACCP. Anh Lê Minh Trí, con trai ông Bền cũng từ bỏ công việc kiến trúc sư về giúp sức cha.
Không dừng ở đó, ông còn giới thiệu kỹ thuật mới cho bà con, nâng diện tích trồng rong nho tại Khánh Hòa lên 300ha. Ông cho biết: “Tiềm năng của ngành rong biển Việt Nam rất lớn, nhờ đường bờ biển dài và thuộc vùng biển ấm. Mô hình này thích hợp ở cả những vùng đảo thiếu nước ngọt và rau xanh như Hoàng Sa, Trường Sa, mang lại thu nhập cho bà con ngư dân”.
