Đặc điểm cây Kim giao:
Kim giao là loài cây nhỡ, cao tới 20- 25m. Thân thẳng, tán hình trụ, phân cành cao, cành buông. Vỏ cây màu xám bạc, bỏng mảng, gốc có bạnh vè nhỏ. Lá hình trái xoan dài, thuôn, đầu nhọn đuôi hình nêm, dài 8- 9cm, rộng 2- 2,5 cm. Lá có nhiều gân có thể mọc song song hoặc có khi mọc đối nhau, thường xếp thành một mặt phẳng. Cây đơn tính khác gốc. Hoa Kim giao mọc ở nách lá. Quả hình cầu, có đường kính 1,5 – 2cm. Đế quả mập, cuống dài khoảng 2cm.
Đây là loài cây ưa phát triển trên đất đá vôi có độ dày tầng đất lớn, thoát nước tốt. Ngoại trừ trường hợp đặc biệt về quần hợp đơn loài ở Vườn quốc gia Cát Bà của Việt Nam thì Kim giao là loài thường phân bố hỗn giao với các loài Sến, Táu và Dẻ ở các khu rừng mưa nhiệt đới và á nhiệt đới thường xanh, có độ cao từ 200 – 1000m. Kim giao được tìm thấy nhiều ở các tỉnh miền núi có địa chất đá vôi như miền nam Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam), Lào, Campuchia, Việt Nam.
>>> Xem thêm: Kỹ thuật trồng cây an xoa
Trồng và chăm sóc cây kim giao
*Thời vụ trồng: Kim giao trồng vào vụ xuân từ tháng 2- 4 hoặc vụ thu từ tháng 7- 10
*Phương thức và mật độ trồng
– Trồng kim giao ở những nơi đất còn tốt, sâu, ẩm.
– Cự ly cây 3x3m. Cự ly hàng 5- 6m.
+ Trồng theo cụm: Mỗi cụm 3 cây, cụm cách nhau 5m.
+ Trồng theo hàng: Trồng theo kiểu nanh sấu để tiện theo dõi và chăm sóc.
* Tiêu chuẩn cây con: Tuổi cây từ 16-18 tháng tuổi, có chiều cao 30-40 cm, đường kính cổ rễ 0,6-0,8 cm.
*Kỹ thuật trồng
– Đào hố: 40x40x40 cm, bố trí hình nanh sấu giữa các hàng. Cuốc hố trước khi trồng 1 tháng.
– Lấp hố bằng lớp đất mặt xung quanh hố, trộn thêm khoảng 100g Supe lân. Nếu trồng làm cây cảnh hoặc trong các vườn sưu tập cần bón thêm phân chuồng hoai 1kg/1 hố, vun đất theo hình mui rùa.
– Trồng cây: Dùng cuốc bới bổ giữa hố sâu bằng chiều cao của bầu. Bóc bầu, đặt cây sao cho cổ rễ ngang mặt hố, rồi vun đất xung quanh cho kín, ấn chặt.
* Kỹ thuật chăm sóc:
– Chăm sóc 3-4 năm đầu, mỗi năm 2 lần vào tháng 4-5 và tháng 9-10.
+ Hai năm đầu cây sinh trưởng chậm, mỗi năm chỉ cao được 40- 50 cm, hoặc hơn, tùy thuộc vào điều kiện môi trường. Do đó phải tiến hành phát dọn những cây xâm chiếm và chèn ép, cây bụi che bóng và cỏ dại.
+ Từ năm thứ 3- 4 trở đi cây sinh trưởng nhanh hơn, chiều cao trung bình có thể đạt hơn 1m- 1,5m.
– Biện pháp chăm sóc: Phát dọn dây leo, cỏ dại, cây bụi. Xới đất xung quanh gốc, đường kính rộng 60-80 cm, sâu 3-4 cm, vun gốc kết hợp bón thúc từ 0,1-0,3 kg phân NPK/cây vào lần chăm sóc đầu. Khi chăm sóc cần kết hợp với trồng dặm để đảm bảo tỷ lệ thành rừng. Kết hợp công tác phòng chống cháy rừng, bảo vệ rừng không để người và gia súc phá hại. Nếu trồng làm cảnh thì cần chú ý tỉa cành, chăm sóc tán để tạo dáng đẹp.
Phòng trừ sâu, bệnh hại
-Bệnh đốm than: Bệnh ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây và mỹ quan. Để phòng trừ bệnh, phải cắt bỏ là bệnh và đem đốt. Trước khi bị bệnh phun Boocđô 1%, sau khi phát bệnh phun Daconil liên tục 2-3 lần trong 10 ngày.
– Bệnh đốm xám: Thường gây ra ở mép lá và ngọn lá, lá khô nứt ra và rụng dần. Ban đêm, trên lá có các chấm nhỏ màu vàng, rồi lan rộng thành đóm màu nâu sẫm hoặc nâu, về sau thành màu trắng xám. Để phòng trừ, cần tăng cường quản lý, bón phân P, K, kịp thời cắt bỏ lá bệnh và đốt đi; phun thuốc phòng bệnh đốm xám bằng Topsin 0,1%.
– Bệnh khô cành: Trên cành non có các đốm màu hạt dẻ, hình bầu dục. Đốm bệnh phát triển mạnh làm cho cành bị khô, lá rụng. Bệnh nặng có thể làm cho cây bị trụi lá, dễ gãy, gặp mưa bão cành gẫy hàng loạt. Cần tỉa thưa, bón phan hợp lý, phun Boocđô 1% đề phòng xâm nhiễm, phun hợp chất lưu huỳnh vôi 0,3-0,50 Be, hoặc Zineb 0,2%.
– Bệnh thảm nhung: Phun bột lưu huỳnh pha loãng 150 lần, trộn với Ovex 0,1%, hoặc dùng TDN 0,2% để phòng trừ.
– Phòng chống mối: (Dùng LORSBANE-50EC hoặc SUMICIĐINE-20EC) 4 lít thuốc pha tỷ lệ 70 lít nước-phun vào hố trước khi trồng 10 – 15 ngày.
– Phòng chống dế: Dùng bả gồm 90% cám gạo rang + 10% phân ngựa, bò khô + 11/000 BAĐAN-95 sp, vê viên băng hạt đậu tương, rắc mỗi gốc 2 viên sau khi trồng.
4. Khai thác, sử dụng
Khai thác kim giao để làm đũa đối với cây trên 5 năm tuổi. Kim giao có thể cho khai thác lấy gỗ khi tuổi trồng đạt ít nhất 15 năm.
Công dụng chính cây kim giao:
Kim giao có giá trị về mặt lâm sản như những loại cây sấu công trình. Gỗ Kim giao nhẹ, màu trắng sáng, mịn có nhiều vân rất đẹp và bền, dùng làm các đồ mỹ nghệ, làm đũa, làm tượng. Người Á Đông có cả những kinh nghiệm truyền thống về việc dùng gỗ Kim giao làm đũa để thử độc thực phẩm. Tuy nhiên điều này vẫn là một sự bí ẩn mà chưa có bất kỳ một câu trả lời rõ ràng nào.
Lá Kim giao cũng được Đông y sử dụng như là một phương thuốc chữa ho. Đây cũng là những kinh nghiệm dân gian, chưa được khoa học chứng minh. Tán và lá cây đẹp nên cây cũng được dùng nhiều cho kiến trúc cảnh quan, trồng ven đường, các công trình tôn giáo như đình chùa, nhà thờ, các công trình mang lối kiến trúc cổ Đông Á.
Vì sự quý hiếm cũng như công dụng tốt đẹp mà Kim giao đem lại mà loài cây này đang bị đe dọa, nhất là tại Việt Nam. Theo Viện điều tra quy hoạch rừng Việt Nam (1996) thì loài này hiện đang được bảo vệ nghiêm ngặt tại các khu rừng đặc dụng của Việt Nam.
